اهميت تغذيه انحصاري نوزاد با شير مادر تا 6 ماهگي

اهميت تغذيه انحصاري نوزاد با شير مادر تا 6 ماهگي

الفبای تغذیه نوزاد

بنا به گزارش سازمان بهداشت جهاني در سال 2003 ميلادي، ميزان مرگ و مير کودکان ايراني زير 5 سال در هر هزار تولد زنده، 39 نفر بوده؛ در حالي که ميانگين مرگ کودکان زير 5 سال در کشورهاي صنعتي 6 نفر در هزار نفر تولد است.

 طبق گزارش يونيسف در سال 1990ميلادي نيز 93 مرگ در هر هزار تولد در دنيا رخ داده که پيامد آن، جان سپردن 7 ميليون کودک بوده. طبق همين گزارش، حدود 148 ميليون کودک در کشورهاي در حال توسعه از تغذيه مناسبي برخوردار نيستند و کمبود غذا، عدم رعايت بهداشت و مصرف آب تصفيه نشده باعث آسيب‌پذيري کودکان و افزايش مرگ زودرس ميان آنها مي‌شود.

سوءتغذيه و کمبود انرژي و مواد پروتئيني خطر مرگ کودکان را تا10 برابر افزايش مي‌دهد و تقريبا علت مرگ بيش از نيمي از کودکان، سوءتغذيه است اما آنهايي که از سوءتغذيه جان سالم به در مي‌برند از ناتواني‌هاي مغزي و فکري رنج مي‌برند. آمارها نشان داده است کمبود تغذيه‌اي دوران بارداري چنانچه نوزاد کمبود وزن داشته باشد، 5 امتياز، کمبود آهن 9 امتياز و اگر نوزاد شير مادر نخورد 8 امتياز از ضريب هوشي او مي کاهد.

 کودکان بسياري از سوءتغذيه و عوارض ناشي از آن رنج مي‌برند. سوءتغذيه باعث بروز بيماري‌هاي گوناگون، عدم رشد جسمي و رواني، پيدايش اختلالات گوارشي و کبدي،‌ قلبي‌عروقي، عصبي و بي‌اشتهايي مي‌گردد. توصيه‌هاي زير کمکي براي والدين است تا بتوانند از سوءتغذيه کودکان خود حتي در جوامع کم‌درآمد پيشگيري کنند.

اهميت تغذيه انحصاري نوزاد با شير مادر تا 6 ماهگي

الفبای تغذیه نوزاد

بنا به گزارش سازمان بهداشت جهاني در سال 2003 ميلادي، ميزان مرگ و مير کودکان ايراني زير 5 سال در هر هزار تولد زنده، 39 نفر بوده؛ در حالي که ميانگين مرگ کودکان زير 5 سال در کشورهاي صنعتي 6 نفر در هزار نفر تولد است.

 طبق گزارش يونيسف در سال 1990ميلادي نيز 93 مرگ در هر هزار تولد در دنيا رخ داده که پيامد آن، جان سپردن 7 ميليون کودک بوده. طبق همين گزارش، حدود 148 ميليون کودک در کشورهاي در حال توسعه از تغذيه مناسبي برخوردار نيستند و کمبود غذا، عدم رعايت بهداشت و مصرف آب تصفيه نشده باعث آسيب‌پذيري کودکان و افزايش مرگ زودرس ميان آنها مي‌شود.

سوءتغذيه و کمبود انرژي و مواد پروتئيني خطر مرگ کودکان را تا10 برابر افزايش مي‌دهد و تقريبا علت مرگ بيش از نيمي از کودکان، سوءتغذيه است اما آنهايي که از سوءتغذيه جان سالم به در مي‌برند از ناتواني‌هاي مغزي و فکري رنج مي‌برند. آمارها نشان داده است کمبود تغذيه‌اي دوران بارداري چنانچه نوزاد کمبود وزن داشته باشد، 5 امتياز، کمبود آهن 9 امتياز و اگر نوزاد شير مادر نخورد 8 امتياز از ضريب هوشي او مي کاهد.

 کودکان بسياري از سوءتغذيه و عوارض ناشي از آن رنج مي‌برند. سوءتغذيه باعث بروز بيماري‌هاي گوناگون، عدم رشد جسمي و رواني، پيدايش اختلالات گوارشي و کبدي،‌ قلبي‌عروقي، عصبي و بي‌اشتهايي مي‌گردد. توصيه‌هاي زير کمکي براي والدين است تا بتوانند از سوءتغذيه کودکان خود حتي در جوامع کم‌درآمد پيشگيري کنند.

رژيم‌غذايي خانم‌ها در دوران بارداري و شيردهي خيلي مهم استخانمي که در دوران کودکي تغذيه ناکافي داشته است، دوران بارداري و شيردهي خوبي نداشته، ذخيره بدني او مصرف شده و سوءتغذيه وي تشديد مي‌يابد و علاوه بر او سوءتغذيه گريبانگير فرزندش نيز مي‌شود. بنابراين به مادران توصيه مي‌‌کنم يک برنامه غذايي متنوع حاوي مقدار کافي کالري، پروتئين و املاح و ويتامين‌ها داشته و افزايش وزن متناسب داشته باشند.

 همچنين محدوديت انرژي دوران بارداري در زنان چاق باعث تولد نوزاد کم‌وزن مي‌شود. در صورتي که موادغذايي مناسب در رژيم مادر وجود نداشته باشد، کمبودها در مادر بيشتر ديده مي‌شود (به خصوص املاح کلسيم، آهن، روي و ويتامين‌ها). در دوران شيردهي نيز با توجه به نياز بدن ميزان انرژي، پروتئين و ويتامين‌ها افزايش مي‌يابد. بنابراين غذاي دوران بارداري و شيردهي با توجه به سن و وزن مادر بايد تنظيم و رعايت شود و زايمان به موقع انجام شود نوزاد با وزن 3 تا 5/3 کيلوگرم به دنيا مي‌آيد.

اهميت تغذيه انحصاري نوزاد با شير مادر تا 6 ماهگي

از بدو تولد تا 6 ماهگي، شير مادر بهترين غذا براي رشد و نمو جسمي و رواني نوزاد است و به علت وجود آنتي‌بادي‌ها در شير مادر، او در مقابل بيماري‌هاي گوارشي مانند اسهال، استفراغ و عفونت‌هاي تنفسي ويروسي واکسينه مي‌شود و از بروز بيماري‌هاي عفوني نيز جلوگيري مي‌شود. در صورت تمايل، شير مادر تا 2 سالگي ادامه خواهد داشت.

شير مادر علاوه بر اينکه براي کودک مفيد است، باعث مي شود مادر نيز کمتر به سرطان پستان، تخمدان و کم‌خوني مبتلا ‌شود. فاصله‌گذاري مناسب بين تولدها نيز اثر بسيار زيادي روي سلامت کودک و مادر دارد.

پيگيري وزن نوزاد را جدي بگيريديکي از شاخص‌هاي سلامت شيرخواران اندازه‌گيري ماهيانه وزن و قد شيرخواران و ثبت کارت پايش به صورت تصويري است که براي پسران به رنگ آبي، براي دختران به رنگ صورتي براي رشد جنسي آنها در نظر گرفته مي‌شود. يک طرف کارت هم برنامه واکسيناسيون و غذاي تکميلي است که به مادر آموزش داده مي‌شود و او بايد آن را نزد خود نگه ‌دارد. چنانچه کودک در بدو تولد 3 تا 5/3 کيلوگرم وزن داشته باشد، ماه‌هاي اول 800 تا 900 گرم اضافه وزن، در 6 ماهگي دو برابر وزن تولد، در 8 ماهگي 8 کيلوگرم و در يک سالگي 10 کيلوگرم و در دو سالگي 5/12 کيلوگرم وزن خواهد داشت.

چنانچه شيرخوار در 2 ماه متوالي اضافه وزن مناسب نداشت بايد مراقبان بهداشت به والدين هوشياري داده و اقدام مناسب پيگيري شود.

تغذيه تکميلي

اکثر شيرخواران در 6 ماهگي به بعد علاوه بر شير مادر به غذاهاي تکميلي نيمه‌جامد نيازمندند وغذاهاي نيمه‌جامد بايد به تدريج و به‌صورت تک‌تک به رژيم غذايي اضافه شده و حساسيت و علاقه کودک به انواع غذاها مشخص شود.

 رژيم غذايي شيرخوار ابتدا به‌صورت فرني پودر برنج و بادام (حريره بادام) از مقدار کم شروع و به تدريج اضافه شود. بعد سوپ سبزيجات، هويج، برنج به اضافه ماهيچه ابتدا به صورت صاف کرده بعد به صورت مخلوط نرم داده شود. هم‌زمان با سوپ ماست براي رشد استخواني و دندان‌ها اضافه شود.

از 8 ماهگي يک عدد زرده تخم‌مرغ و از يک سالگي يک عدد شير پاستوريزه در صورت تحمل و سفيده تخم‌مرغ و به تدريج از يک سالگي به بعد غذاهاي مناسب خانواده به رژيم غذايي کودک اضافه مي‌شود. در اين مدت قطره مولتي‌ويتامين و قطره آهن با آب‌ميوه يا پوره ميوه‌جات ادامه دارد.

غذايي که کودک دوست ندارد و از آن امتناع مي‌کند نبايد به زور به وي داده شود و با توجه به معده کوچک کودک و نياز به کالري فراوان بايد چند بار روزانه به فاصله 2 تا 3 ساعت به کودک غذا داده شود. سيب‌زميني به صورت پوره با کره، روغن، کره با سوپ ارزش کالري زياد براي کودکان دارد. از 8 ماهگي بيسکوييت و نان برشته با چاي داده مي‌شود. گوشت قرمز ماهيچه منبع خوب آهن براي شيرخواران در سوپ يا چرخ کرده در پلو براي کودکان بزرگ‌تر بسيار مفيد و حبوبات مانند عدس منبع خوب آهن است.

طرز تغذيه کودک در دوران بيماري

بسياري از بيماري‌هاي عفوني مانند اسهال، استفراغ و سرماخوردگي توام با تب چنانچه در فصل زمستان تکرار شود باعث کاهش اشتها و از دست دادن آب بدن و کمبود وزن کودک، به‌خصوص در کارت رشد او مي‌شود.

در اين‌گونه موارد غذاي مناسب آبکي، سوپ، آب‌ميوه‌ همراه با شير مادر به تدريج به کودک داده مي‌شود. در صورتي که کودک کمبود وزن داشته باشد، بايد به مدت يک هفته تا يک ماه غذاي اضافي براي کودک در نظر گرفته شود تا کودک به وزن طبيعي خود بازگردد. بايد توجه داشت در موارد سرماخوردگي، تب و اسهال و استفراغ شير مادر قطع نشود.

همچنين بايد توجه داشت گاهي اوقات کودک در خانواده‌اي با درآمد خوب، وزن خوب دارد اما به علت سوءتغذيه، کمبود ويتامين D، عدم تجويز مواد آهن‌دار يا روي که در رژيم غذايي موجود نبوده است دچار کم‌خوني فقرآهن يا نرمي استخوان مي‌شود.