آموزش دستشویی رفتن کودکان
آموزش دستشویی رفتن کودکان
هیچ دو کودکی کنترل ادرار را در یک سن به دست نمیآورند.
اینکه بدانیم چگونه و از چه زمانی، دیگر کودک را پوشک نکنیم، کمی مشکل است و اگر فکر میکنید کودک شما باید در زمانی که شما انتظار دارید، ادرار و مدفوع خود را کنترل کند،کاملا در اشتباه هستید. زمان واقعی آن هنگامی است که کودک شما آماده باشد و منظور از آماده بودن زمانی است که مغز، اعصاب و عضلات به اندازه کافی رشد کرده باشند. به ندرت ممکن است قبل از سن ۱۵ تا ۱۸ ماهگی اعصاب تکامل یافته باشند و عضلات به آنها پاسخ دهند. در واقع هرگز نباید کودک خود را مجبور کنید روی لگن بنشیند زیرا این کار باعث میشود کودک از انجام کار سر باز زند و احتمالا منجر به مشکلات بعدی، مثل بیاختیاری مکرر یا خیس کردن رختخواب میشود.
آموزش دستشویی رفتن کودکان
هیچ دو کودکی کنترل ادرار را در یک سن به دست نمیآورند.
اینکه بدانیم چگونه و از چه زمانی، دیگر کودک را پوشک نکنیم، کمی مشکل است و اگر فکر میکنید کودک شما باید در زمانی که شما انتظار دارید، ادرار و مدفوع خود را کنترل کند،کاملا در اشتباه هستید. زمان واقعی آن هنگامی است که کودک شما آماده باشد و منظور از آماده بودن زمانی است که مغز، اعصاب و عضلات به اندازه کافی رشد کرده باشند. به ندرت ممکن است قبل از سن ۱۵ تا ۱۸ ماهگی اعصاب تکامل یافته باشند و عضلات به آنها پاسخ دهند. در واقع هرگز نباید کودک خود را مجبور کنید روی لگن بنشیند زیرا این کار باعث میشود کودک از انجام کار سر باز زند و احتمالا منجر به مشکلات بعدی، مثل بیاختیاری مکرر یا خیس کردن رختخواب میشود.
● کنترل ادرار
دفع بیاختیار ادرار برای تمامی کودکان رخ میدهد بهتر است والدین به یاد داشته باشند که یک کودک قبل از سن ۱۵ ماهگی به سختی میتواند ادرار خود را برای یک ثانیه نگه دارد و نمیتواند آن را آنقدر نگاه دارد تا برای او لگن بیاورید و روی آن بنشیند. تا ۵/۲ سالگی کودک شما قادر خواهد بود ادرار خود را تا چهار یا پنج ساعت نگه دارد و از آن به بعد مدت زمان طولانیتر میشود.
از حدود ۱۲ ماهگی اگر کودک مجبور شود کاری خلاف خواست خود انجام دهد، از اطاعت سر باز میزند. تلاش سرسختانه والدین برای آموزش نشستن روی لگن میتواند منجر به شکست کامل شود.
تمام کودکان عاشق توجه و مراقبت وسواسی هستند و هیچ چیز به اندازه اینکه ببینند همه خانواده با دقت کارهای او را روی لگن زیر نظر دارند، کودک راضی اش نمیکند. کودک عاشق این است که مامانش نزدیک او بنشیند و مشغول چربزبانی، بازی کردن و رشوه دادن شود و درمییابد که دفع بیاختیار ادرار بلافاصله پس از برداشتن لگن، تمام خانواده را دچار سردرگمی میکند، بنابراین این کار را روزی چند بار فقط برای جلب توجه انجام میدهد.
● کنترل مدفوع
کنترل مدفوع معمولا زودتر از کنترل ادرار حاصل میشود، ولی زمان به دست آوردن کنترل مدفوع متغیرتر است. به نظر میرسد برخی کودکان به آرامی از مرحله رفع رفلکسی مدفوع پس از هر غذا به مرحله دفع ادراری آن که کاملا در کنترل آنهاست، عبور میکنند.
از طرف دیگر سایر کودکان ممکن است تا پس از سن ۲ سالگی هیچ نشانهای از کنترل مدفوع را نشان ندهند. این موضوع نشان میدهد که محدوده زمانی وسیع دیگری نیز، یعنی از ۱۲ ماهگی تا ۵/۲ سالگی، وجود دارددر این مدت بنابراین حواس آنها را متوجه چیز دیگری کنید و هیچگاه آنها را به خاطر کاری که تا این حد طبیعی است سرزنش نکنید.
اگر شما وسواس نشان دهید، به همان سرعت یاد میگیرند که دفع مدفوع را وسیلهای برای جلب توجه و اهتمام شما به کار گیرند. کودک شما سریعا میآموزد که اگر مدفوع نکند، مامان و بابا نگران او میشوند و بدین ترتیب شما با رفتار نامناسب، کودک خود را به طرف یبوست سوق میدهید. به یاد داشته باشید که شما بازنده خواهید بود و هرچه بیشتر جاروجنجال راه بیندازید، کودک شما خوشحالتر میشود زیرا میبینید که کنترل بیشتری روی شما دارد.
بنابراین همانند کنترل ادرار، اجازه دهید که کودکتان با سرعت خاص خود رشد کند و این کار را برای او تسهیل کنید. اشتیاق بیش از حد برای آموزش لگن از خود نشان ندهید، ولی هر وقت کودک شما موفق شد تمیز بماند، او را بسیار تحسین کنید و اگر خود را کثیف کرد، جاروجنجال راه نیندازید.
● آموزش دستشوییرفتن
فراموش نکنید که بیشتر اختلالات کنترل ادرار ناشی از مجبورکردن کودک به ماندن روی لگن و استفاده از انضباط برای تحمیل خواست خودتان است. هیچ راهی برای تسریع این روند وجود ندارد و نقش شما کمک به او در طیکردن این روند است:
برای آموزش دستشوییرفتن، ابتدا در مورد چگونگی بهوجود آمدن و خروج ادرار و مدفوع، کودکتان را آگاه کنید.
برای کودک، لگن تهیه کرده و گهگاه پیشنهاد استفاده از آن را بهجای پوشک یا کهنه به او بدهید.
حداقل یک کلمه اشاره و یا علامت در هنگام داشتن ادرار و یا مدفوع، برای خبرکردن به او یاد دهید.
وقتی کودک نشان میدهد که میخواهد دستشویی کند، بهسرعت وارد عمل شوید و کاری کنید که لگن یا توالت دم دست باشد و بهآسانی در دسترس قرار گیرد. همچنین او را زیاد تحسین کنید.
ابتدا خیس و یا کثیفبودن کودک را نادیده گرفته و او را بهدلیل خبرکردن تشویق کنید و اجازه دهید ناراحتی حاصل از کثیفکردن لباسهایش را تجربه کند زیرا ناراحتی او، انگیزه خوبی برای کنترل ادرار و مدفوع و در نتیجه استفاده از توالت خواهد بود.
به کودک خود کمک کنید تا با واداشتن او به ادرارکردن قبل از رفتن به رختخواب و پوشاندن لباسخوابهایی که بتوان آنها را بهراحتی بالا یا پایین کشید، شبها تشک خود را خیس نکند.
بهطور مطلوب آموزش مهارتهای خودیاری مانند پوشیدن و درآوردن لباس، شستن دستها و...
را شروع کنید.
کودک را بهطور آزمایشی روی توالت بنشانید تا بفهمد درون آن نمیافتد. میتوانید از یک اسباببازی برای تشویق کودک به این کار استفاده کنید.
برخی والدین از مکان توالت برای تنبیه کودک استفاده میکنند. این کار منجر به ناامنشدن محل توالت برای کودک شده و او در آنجا احساس ترس میکند.
اگر فکر میکنید کودک شما از نظر کنترل ادرار عقب است، برای اینکه معلوم شود علل جسمانی در کار است یا خیر، با یک متخصص مشورت کنید. کمبودن ظرفیت مثانه و انسداد پیشابراه ممکن است منجر به بیاختیاری ادرار شوند.
آموزش توالت رفتن برای کودکان 2 تا 3 سال
اگر به نظر شما كودكتان هرگزتوالت رفتن را يادنمي گيرد سخت در اشتباه هستید . آمادگي كودك مهمترين اصل براي شروع آموزش است اجازه ندهيد كه اعضاي خانواده و دوستان شما را وادار كنند تا تمرين استفاده از لگن بچه را خيلي زود شروع كنید . اگر از كسي شنيديد كه كودكش يك سالگي به بعد ديگر جايش را خيس نكرده است حرفش را باور نكنيد . چرا كه از 18 ماهگي تا 2 سالگي ، دستگاه عصبي كودكان آن قدر كامل نيست كه كودك بتواند زمان توالت رفتن خود را كنترل كند .
فقط نيمي از بچه هاي دوساله روزها خودشان را خيس نمي كنند و 90 درصد بچه هاي سه ساله روزها و اغلب 60 تا 70 درصد آنها شب ها نيز خشك مي مانند. خلاصه آنكه نگران نشويد تا 5 سالگي اغلب بچه ها اين توانايي را به دست مي آورند . شما فقط آرامش خود را حفظ كنيد ودر برابر تمرينات استمرار به خرج دهيد و تا آنجا كه ميتوانيد كودكتان را تحسين و تشويق كنيد تا شما و كودكتان از شر پوشك و شورت لاستيكي خلاص شويد . نشانه هاي آمادگي كه بايد در كودك خود مشاهد نمائيد :
- كودك شما متوجه خشك يا كثيف بودن پوشك خود ميشود .
- به هنگام دفع مدفوع به نوعي به شما اطلاع ميدهد .
- او به شما ميگويد كه تقريبا زمان اجابت مزاجش فرارسيده است . نكته هاي درباره آموزش استفاده از لگن : قبل از آنكه آموزش عملي را شروع كنيد بهتر است نكاتي را براي كـودك خود روشن كنيد . بطور مثال به كودكتـان نـام بخشهـاي مختلف بدن و عملكرد آن را بصورت ساده قابل فهم توضيح دهيد .
براي او توضيح دهيد، ادرار و مدفوع حاصل چيست و از كجاآمده و حتما به او بگويد كه ادرار و مدفوع بخشي از بدن او نيست ،تا كودك به هنگام دفع آن دچار ترس نشود. واژهايي براي دفع ادرار و مدفوع وي انتخاب كنيد و بكوشيد كودك را در حين مدفوع كردن گير بياوريد و براي او توضيح دهيد كه مشغول چه كاري است و نام اين كار چيست .
براي نمونه به او بگوييد "پيام الان پي پي داره ، پيام داره پي پي ميكنه . بريم پوشكت رو عوض كنم " اهميت آموزش تعويض لباس خصوصا در آوردن و پوشيدن شلوار را نبايد ناديده گرفت . براي كودكتان شلوار راحت و گشاد تهيه كنيد تا او بتواند براحتي اين كار را انجام دهد .
اگر كودكتان از وسايل توالت مثل سيفون و يا سوراخ توالت مي ترسد بايد اينگونه ترسها از بين برود. اجازه بدهيد زماني كه سيفون كشيده ميشود او به داخل توالت نگاه كند و يا اينكه به او ياد بدهيد كه با مدفوع خود هنگامي كه در حال پايين رفتن از توالت است ، باي باي كند. اجازه بدهيد كودك به طور آزمايشي بارها روي توالت بنشيند تا مطمئن شود داخل توالت نمي افتد و بخصوص بفهمد بلايي كه سر مدفوع مي آيد سر خودش نخواهد آمد . اما بهتر است براي كودك لگني مناسب در نظر گرفته شود تا راحت روي آن نشسته و بر آن كاملا مسلط باشد.
- به اتفاق كودك توالت كوچك پلاستيكي تهيه كنيد و آن را در محل مشخصي از خانه قرار دهيد ( مانند توالت ) .
- اگر كودك هر روز در ساعت معيني پوشكش را خيس ميكند، پوشكش را در آوريد و او را تشويق كنيد كه روي لگن بنشينيد . اگر به اين كار تمايل نشان نداد او را مجبور نكنيد. اما اگر كودك در لگن ادرار كرد يا روي لگن نشست او را تشويق كنيد .
- ترتيبي دهيد كه كودك در زمان معين و بطور منظم روي لگن بنشيند . بطور مثال ، بعد از غذا خوردن و صرف نوشيدني، قبل و بعد از حمام كردن ، صبح ها بلافاصله بعد از بيدار شدن و شبها درست قبل از خواب .
- سعي نمائيد به همراه كودك به ديوار دستشوئي يا در دستشوئي پوستري جالب توجه نصب كنيد تا كودك به هنگام نشستن روي لگن متوجه آن باشد و مدت زمان قرار گرفتن كودك بر روي لگن را ميتوان با ترفندهاي نظير در اختيار گذاشتن اسباب بازي يا كتابهاي مصور افزايش داد .
- مرتب شلوارش را كنترل كنيد واگر شلوارش تميز بود به او پاداش دهيد .
- اگر كودك بطور اتفاقي شلوارش را خيس يا كثيف كرد ، سرو صدا راه نيندازيد و اتفاق را ناديده بگيريد. - با گذشت زمان در طول يك هفته آموزش ،كودك خود را كمتر كثيف خواهدكرد. بهتر است براي پيشرفت او پاداشي در نظر بگيرد .
و در حضور كودك از پيشرفتش نزد ديگران تعريف كنيد بطور مثال:" پيام ديگه مي تونه مثل بزرگترها ،خودش دستشوئي بره" .
- غرغرها و نارضايتي ها ي كودك را ناديده بگيريد و تسليم خواسته اش نشويد.
- بلافاصله بعد از يادگيري و پيشرفت كودك پاداشها را حذف نكنيد . بلكه تا يك هفته پس از آن نيز جايزه ها بايد ادامه پيدا كند و به آرامي از برنامه حذف شود.
چند سئوال :
- زماني که متوجه شدم، کودکم آمادگي دارد چه کنم؟
بايد با حوصله و صبور باشيد و کودک خود را تشويق کنيد. پزشک بايد قبل از شروع آموزش توالت رفتن، کودک شما را معاينه کند. او روشهاي متفاوت آموزش را به شما توضيح ميدهد و به شما کمک ميکند تا بهترين شيوه را انتخاب کنيد.
اولين قدم خريدن يک توالت کوچک (لگن کوچک) است. کودکان بايد در ابتدا روي اين صندلي بنشينند و کاملا لباسشان را درآورند تا زماني که بتوانند تا حد لازم شلوار خود را پايين بياورند.
در صورتي که کودک از لگن خود ميترسد يک يا دو ماه ديگر هم صبر کنيد.
زماني که کودک توانست به راحتي روي لگن مخصوصش بنشيند به او آموزش دهيد که بدون شلوار و يا از شورت استفاده کند.
وقتي کودک توانست از توالت مخصوص خود استفاده کند او را تشويق نماييد و براي وي هديه بخريد. براي کودک لباسي تهيه کنيد که در آوردن آن راحت باشد.
-چه چيزهاي ديگري را بايد بدانم؟
به خاطر داشته باشيد که کودکان را براي توالت رفتن بايد تشويق کرد. هيچ گاه کودک خود را تنبيه نکنيد و يا او را با القاب زشت مثل کثيف، بچه بد و بيادب صدا نکنيد. اينها سبب کاهش اعتماد به نفس در کودک شده و او از توالت رفتن اجتناب ميکند.
پسرها معمولا ديرتر از دختران توالت رفتن را ياد ميگيرند و به قدري زمان بيشتر نياز دارند تا اين مهارت را پيدا کنند؛ اگرچه هم پسران، هم دختران چگونگي استفاده از صندلي توالت را تقريبا در يک زمان فرا ميگيرند.
خشک ماندن در شب معمولا ديرتر از خشک ماندن در روز ميسر مي شود.
آموزش توالت رفتن نبايد تحت شرايط استرسزا انجام شود. وقوع يک حادثه براي خانواده، بيماري، اسبابکشي از خانهاي به خانهاي ديگر، يک پرستار جديد براي کودکان استرسآفرين است. در صورتي که به کمک احتياج داشتيد، يا کودک شما دچار يبوست شد يا مدفوع خود را نگهداشت با پزشک او صحبت کنيد تا راههاي جديدي را به شما پيشنهاد کند.